Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας

Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής για την ορθόδοξη εκκλησία. και το τέλος των Απόκρεω, της κραιπάλης και της κρεοφαγίας. Οι επόμενες 48 ημέρες για την ακρίβεια που ακολουθούν μέχρι την ημέρα του Πάσχα, είναι ημέρες νηστείας και κάθαρσης της ψυχής και του σώματος εξού και ο χαρακτηρισμός «Καθαρά». 

Ορισμένα από τα πλέον χαρακτηριστικά έθιμα της ημέρας αυτής, είναι τα εξής:

Το Γαϊτανάκι

   Αποτελεί ένα από τα ελάχιστα αποκριάτικα εθιμικά δρώμενα τοπικής προέλευσης που διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα. Είναι κυρίως χορευτικό δρώμενο και τελείται με τα υπόλοιπα δρώμενα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.

   Χορεύεται από έξι ζευγάρια χορευτών, γύρω από ένα μεγάλο στύλο που τον στηρίζει ένα μέλος της ομάδας. Στην κορυφή του στύλου είναι πιασμένες αρκετές πολύχρωμες κορδέλες, που είναι μακριές. Κάθε κορδέλα (γαϊτάνι) την κρατάει ένας χορευτής και τραγουδώντας κάποιο τραγούδι γυρνάει γύρω γύρω.

   Ο ένας χορευτής περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από τον άλλον και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια. Παραλλαγές Αυτό το έθιμο αναφέρεται και σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, όπου την ομάδα πλαισίωναν και διάφορα άλλα εθιμικά πρόσωπα όπως ο Γκαραγκιόζης, το Γκαραγκιοζόπουλο, οι Κλέφτες κ.ά. με ανάλογη μεταμφίεση.

Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι

Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι, είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.

Το έθιμο λέγεται ότι έχει τις ρίζες του στη Σικελία, όπου οι ναυτικοί και έμποροι Γαλαξιδιώτες βρέθηκαν σε παρόμοια τοπικά λαϊκά γλέντια και τα μετέφεραν στον τόπο τους. Όμως, όλη αυτή η γιορτή παραπέμπει και σε διονυσιακές τελετές, αφού συνοδεύεται από την κατανάλωση άφθονου φαγητού και κρασιού. Χαρακτηριστικό του κεφιού της ημέρας είναι η έντονη παρουσία μουσικών οργάνων και συγκεκριμένα: νταούλια, καραμούζες, τύμπανα, και κουδούνες.


Το πέταγμα του αετού

   Ο χαρταετός πετάει  για πρώτη φορά γύρω στο 200 π.Χ στην Κίνα και τη Μαλαισία. Εκεί κατασκευάζονται οι πρώτοι χαρταετοί από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα στις χώρες αυτές,  η οποία δεν είναι άλλη από τη μορφή του δράκου.

   Τον 15ο αιώνα, οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην γηραιά ήπειρο, όπου κατά τους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιούνται ως συσκευές παρατήρησης.

Στην χώρα μας, πέρα από την κλασσίκη ονομασία χαρταετός, στη Θράκη τον λένε και πετάκι, ενώ στα Επτάνησα και φύσουνα.


Φαγητά

   Το πιάτο της ημέρας περιλαμβάνει νηστίσιμα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς. Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Τα νηστίσιμα συνοδεύονται από τη λαγάνα, ένα είδος άρτου χωρίς προζύμι, με ελλειπτικό σχήμα και πεπλατυσμένος για να ψήνεται εύκολα.